3 KASIM TEK SAĞLIK GÜNÜ
“Tek Sağlık”, halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi için daha iyi politikalar, uygulamalar, araştırmalar ortaya koyabilmek için farklı bilim dallarının ve meslek gruplarının ortak çatı altında çalışmalarının gerekliliğini vurgulayan kavram olarak tanımlanmaktadır.
Tek Sağlık Komisyonu, Tek Sağlık Platformu ve Tek Sağlık Girişim Ekibi tarafından 2016 yılında 3 Kasım “Dünya Tek Sağlık Günü” olarak belirlenmiştir. Tek Sağlık Günü’nün amacı insan, hayvan ve çevre ilişkileri bağlamında gelişen sağlık tehditlerine yönelik Tek Sağlık yaklaşımına duyulan ihtiyaca dikkat çekmektir.
Tek Sağlık Yaklaşımının özellikle ilgili olduğu çalışma alanları; Gıda Güvenliği, Zoonotik Hastalıkların Kontrolü, Laboratuvar Hizmetleri, İhmal edilen Tropikal Hastalıklar, Çevre Sağlığı ve Antimikrobiyal Direnç olarak tanımlanmıştır.
Yaygın görülen zoonotik hastalıklar, son zamanlarda artan insan ve hayvan hareketliliği, iklim değişikliği gibi faktörlerle görülme sıklıklarındaki artış, daha önce görülmediği bölgelere yayılma riski ve her yıl yeni zoonotik patojenlerin ortaya çıkması sebebiyle giderek daha da önem kazanmaktadır.
Bilim dünyasında yaygın olarak kabul gören ortak anlayış, gelecekte daha fazla ve yeni zoonozların ortaya çıkacağı ve bu duruma şimdiden hazırlıklı olmanın gerektiği yönündedir. Ülkelerin kendi coğrafi konumları ve ekonomik gelişmişlik düzeylerine göre tehdit oluşturan zoonotik hastalıkları belirleyip, korunma ve kontrol stratejilerini geliştirmeleri gerekmektedir.
Son yıllarda zoonoz hastalıkların sık sık tekrar ediyor olması, bunların tüm dünyada hayvan sağlığını olduğu kadar insan sağlığını da etkilemesi, hem ulusal hem de uluslararası otoriteleri harekete geçirmiştir. Günümüzde insan ve hayvanları ilgilendiren çok sayıda zoonoz (Ebola, SARS, BSE, KKKA, Kuş Gribi) bulunmaktadır. İnsanlardaki infeksiyon hastalıklarının %60’ı Zoonotiktir, ayrıca bu hastalıkların %75’i yeni ve yeniden önem kazanan hastalıkları oluşturmaktadır.
Kuduz, şarbon, bruselloz, tularemi, ekinokokkoz, salmonelloz gibi zoonozlar eskiden beri bilinen hastalıklardır. Bu grupta yer alan hastalıklar ile geçmişten günümüze önemli mücadeleler yapılmış ve birçok ülkelerde de bu mücadele başarılı olmuştur. Klasik zoonozlar gelişmiş ülkelerde, zaman zaman sporadik vakalar halinde görülse de, gelişmekte olan ülkelerde hala insan ve hayvan sağlığını olumsuz etkileyen, ekonomik kayıplara yol açma özelliğini koruyan hastalıklardır. Son yirmi yılda içinde bu bilinen zoonozların yanında, zoonotik karakterli yeni enfeksiyonların dünyada bazı coğrafik bölgelerde salgınlar yaptığı, bazen de bu salgınların pandemi boyutuna ulaştığı gözlenmiştir.
Zoonozlarla mücadelede uygulanabilir önlemlerin alınması için, insanlardaki durumunun kesin olarak bilinmesi ve buna bağlı olarak enfeksiyon zincirinin kırılması, kontrol altına alınabilmesi için taşıyıcı veya rezervuar olan hayvanların taranması gereklidir. Bu noktada insan ve hayvanlarla ilgili hekimlerin ve diğer ilgili bilim dallarının, tanı ve taramada standart ve spesifik tanı yöntemleri kullanmaları, epidemiyolojik sürveyans programları geliştirmeleri, rezervuar olarak görev yapan yabani hayvan popülasyonunun sürveyansının yapılması, epidemiyolojik verilerin yaygınlaştırılması konularında mutlaka yardımlaşmaları gerekmektedir.
Sağlık Bakanlığı olarak zoonotik hastalıkların kontrolü başta olmak üzere diğer belirlenen tüm alanlarda ilgili sektörlerle iş birliği içinde çalışmalarımız sürdürülmektedir.
Ülkemizde Tek Sağlık yaklaşımı kapsamda Bakanlığımız ve Tarım ve Orman Bakanlığı arasında imzalanan protokol ile zoonotik hastalıkların kontrolüne yönelik çalışmalarda işbirliği içerisinde hareket edilebilmesi için multidisipliner bir yaklaşımla koordinasyonu sağlamak amacıyla “Türkiye Zoonotik Hastalıklar Milli Komitesi” kurulmuş ve yine Tek Sağlık yaklaşımı çerçevesinde ilgili tüm kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde Bakanlığımız koordinasyonunda “Türkiye Zoonotik Hastalıklar Eylem Planı (2019-2023)” hazırlanmıştır.
Halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi için bütün meslek gruplarının ve ilgili tüm kurum ve kuruluşların katkı ve katılımıyla Tek Sağlık kavramı etrafında ortak mücadele ile gerçekleştirileceği anlayışıyla çalışmalarımız kesintisiz olarak devam etmektedir.