| 
KAMU GÖREVLİLERİ ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ İLE BAŞVURU USUL VE ESASLARI
HAKKINDA YÖNETMELİK |
ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ
Görevin yerine
getirilmesinde kamu hizmeti bilinci
Madde 5 — Kamu
görevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; sürekli gelişimi,
katılımcılığı, saydamlığı, tarafsızlığı, dürüstlüğü, kamu yararını gözetmeyi,
hesap verebilirliği, öngörülebilirliği, hizmette yerindeliği ve beyana güveni
esas alırlar.
Halka hizmet bilinci
Madde 6 — Kamu
görevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; halkın günlük yaşamını
kolaylaştırmayı, ihtiyaçlarını en etkin, hızlı ve verimli biçimde
karşılamayı, hizmet kalitesini yükseltmeyi, halkın memnuniyetini artırmayı,
hizmetten yararlananların ihtiyacına ve hizmetlerin sonucuna odaklı olmayı
hedeflerler.
Hizmet Standartlarına Uyma
Madde 7 — Kamu kurum ve
kuruluşlarının yöneticileri ve diğer personeli, kamu hizmetlerini belirlenen
standartlara ve süreçlere uygun şekilde yürütürler, hizmetten yararlananlara iş
ve işlemlerle ilgili gerekli açıklayıcı bilgileri vererek onları hizmet süreci
boyunca aydınlatırlar.
Amaç ve Misyona Bağlılık
Madde 8 — Kamu
görevlileri, çalıştıkları kurum veya kuruluşun amaçlarına ve misyonuna uygun
davranırlar. Ülkenin çıkarları, toplumun refahı ve kurumlarının hizmet
idealleri doğrultusunda hareket ederler.
Dürüstlük ve Tarafsızlık
Madde 9 — Kamu
görevlileri; tüm eylem ve işlemlerinde yasallık, adalet, eşitlik ve dürüstlük
ilkeleri doğrultusunda hareket ederler, görevlerini yerine getirirken ve
hizmetlerden yararlandırmada dil, din, felsefi inanç, siyasi düşünce, ırk,
cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrım yapamazlar, insan hak ve özgürlüklerine
aykırı veya kısıtlayıcı muamelede ve fırsat eşitliğini engelleyici davranış ve
uygulamalarda bulunamazlar.
Kamu görevlileri, takdir
yetkilerini, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda, her türlü
keyfilikten uzak, tarafsızlık ve eşitlik ilkelerine uygun olarak kullanırlar.
Kamu görevlileri, gerçek
veya tüzel kişilere öncelikli, ayrıcalıklı, taraflı ve eşitlik ilkesine aykırı
muamele ve uygulama yapamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin
yararını veya zararını hedef alan bir davranışta bulunamazlar, kamu
makamlarının mevzuata uygun politikalarını, kararlarını ve eylemlerini
engelleyemezler.
Saygınlık ve Güven
Madde 10 — Kamu
görevlileri, kamu yönetimine güveni sağlayacak şekilde davranırlar ve görevin gerektirdiği
itibar ve güvene layık olduklarını davranışlarıyla gösterirler. Halkın kamu
hizmetine güven duygusunu zedeleyen, şüphe yaratan ve adalet ilkesine zarar
veren davranışlarda bulunmaktan kaçınırlar.
Kamu görevlileri, halka
hizmetin kişisel veya özel her türlü menfaatin üzerinde bir görev olduğu
bilinciyle hizmet gereklerine uygun hareket eder, hizmetten yararlananlara kötü
davranamaz, işi savsaklayamaz, çifte standart uygulayamaz ve taraf tutamazlar.
Yönetici veya
denetleyici konumunda bulunan kamu görevlileri, keyfi davranışlarda, baskı,
hakaret ve tehdit edici uygulamalarda bulunamaz, açık ve kesin kanıtlara
dayanmayan rapor düzenleyemez, mevzuata aykırı olarak kendileri için hizmet,
imkan veya benzeri çıkarlar talep edemez ve talep olmasa dahi sunulanı kabul
edemezler.
Nezaket ve Saygı
Madde 11 — Kamu
görevlileri, üstleri, meslektaşları, astları, diğer personel ile hizmetten
yararlananlara karşı nazik ve saygılı davranırlar ve gerekli ilgiyi
gösterirler, konu yetkilerinin dışındaysa ilgili birime veya yetkiliye
yönlendirirler.
Yetkili Makamlara Bildirim
Madde 12 — Kamu
görevlileri, bu Yönetmelikte belirlenen etik davranış ilkeleriyle bağdaşmayan
veya yasadışı iş ve eylemlerde bulunmalarının talep edilmesi halinde veya
hizmetlerini yürütürken bu tür bir eylem veya işlemden haberdar olduklarında ya
da gördüklerinde durumu yetkili makamlara bildirirler.
Kurum ve kuruluş
amirleri, ihbarda bulunan kamu görevlilerinin kimliğini gizli tutar ve
kendilerine herhangi bir zarar gelmemesi için gerekli tedbirleri alırlar.
Çıkar Çatışmasından Kaçınma
Madde 13 — Çıkar çatışması;
kamu görevlilerinin görevlerini tarafsız ve objektif şekilde icra etmelerini
etkileyen ya da etkiliyormuş gibi gözüken ve kendilerine, yakınlarına,
arkadaşlarına ya da ilişkide bulunduğu kişi ya da kuruluşlara sağlanan her
türlü menfaati ve onlarla ilgili mali ya da diğer yükümlülükleri ve
benzeri şahsi çıkarlara sahip olmaları halini ifade eder.
Kamu görevlileri, çıkar
çatışmasında şahsi sorumluluğa sahiptir ve çıkar çatışmasının doğabileceği
durumu genellikle şahsen bilen kişiler oldukları için, herhangi bir potansiyel
ya da gerçek çıkar çatışması konusunda dikkatli davranır, çıkar çatışmasından
kaçınmak için gerekli adımları atar, çıkar çatışmasının farkına varır varmaz
durumu üstlerine bildirir ve çıkar çatışması kapsamına giren menfaatlerden
kendilerini uzak tutarlar.
Görev ve Yetkilerin
Menfaat Sağlamak Amacıyla Kullanılmaması
Madde 14 — Kamu
görevlileri; görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendileri, yakınları veya
üçüncü kişiler lehine menfaat sağlayamaz ve aracılıkta bulunamazlar, akraba,
eş, dost ve hemşehri kayırmacılığı, siyasal kayırmacılık veya herhangi bir
nedenle ayrımcılık veya kayırmacılık yapamazlar.
Kamu görevlileri, görev,
unvan ve yetkilerini kullanarak kendilerinin veya başkalarının kitap, dergi,
kaset, cd ve benzeri ürünlerinin satışını ve dağıtımını yaptıramaz; herhangi
bir kurum, vakıf, dernek veya spor kulübüne yardım, bağış ve benzeri nitelikte
menfaat sağlayamazlar.
Kamu görevlileri,
görevlerinin ifası sırasında ya da bu görevlerin sonucu olarak elde ettikleri
resmi veya gizli nitelikteki bilgileri, kendilerine, yakınlarına veya üçüncü
kişilere doğrudan veya dolaylı olarak ekonomik, siyasal veya sosyal nitelikte
bir menfaat elde etmek için kullanamazlar, görevdeyken ve görevden ayrıldıktan
sonra yetkili makamlar dışında hiçbir kurum, kuruluş veya kişiye
açıklayamazlar.
Kamu görevlileri, seçim
kampanyalarında görev yaptığı kurumun kaynaklarını doğrudan veya dolaylı olarak
kullanamaz ve kullandıramazlar.
Hediye Alma ve Menfaat Sağlama
Yasağı
Madde 15 — Kamu
görevlisinin tarafsızlığını, performansını, kararını veya görevini yapmasını
etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik değeri olan ya da olmayan,
doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edilen her türlü eşya ve menfaat hediye
kapsamındadır.
Kamu görevlilerinin
hediye almaması, kamu görevlisine hediye verilmemesi ve görev sebebiyle çıkar
sağlanmaması temel ilkedir.
Kamu görevlileri,
yürüttükleri görevle ilgili bir iş, hizmet veya menfaat ilişkisi olan gerçek
veya tüzel kişilerden kendileri, yakınları veya üçüncü kişi veya kuruluşlar
için doğrudan doğruya veya aracı eliyle herhangi bir hediye alamazlar ve
menfaat sağlayamazlar.
Kamu görevlileri, kamu
kaynaklarını kullanarak hediye veremez, resmi gün, tören ve bayramlar dışında,
hiçbir gerçek veya tüzel kişiye çelenk veya çiçek gönderemezler; görev ve
hizmetle ilgisi olmayan kutlama, duyuru ve anma ilanları veremezler.
Uluslararası ilişkilerde
nezaket ve protokol kuralları gereğince, yabancı kişi ve kuruluşlar tarafından
verilen hediyelerden, 3628 sayılı Kanunun 3. maddesi hükümleri saklı kalmakla
birlikte, söz konusu maddede belirtilen sınırın altında kalanlar da beyan
edilir.
Aşağıda belirtilenler
hediye alma yasağı kapsamı dışındadır:
a) Görev yapılan kuruma
katkı anlamına gelen, kurum hizmetlerinin hukuka uygun yürütülmesini
etkilemeyecek olan ve kamu hizmetine tahsis edilmek, kurumun demirbaş listesine
kaydedilmek ve kamuoyuna açıklanmak koşuluyla alınanlar (makam aracı ve belli
bir kamu görevlisinin hizmetine tahsis edilmek üzere alınan diğer hediyeler
hariç) ile kurum ve kuruluşlara yapılan bağışlar,
b) Kitap, dergi, makale,
kaset, takvim, cd veya buna benzer nitelikte olanlar,
c) Halka açık
yarışmalarda, kampanyalarda veya etkinliklerde kazanılan ödül veya hediyeler,
d) Herkese açık
konferans, sempozyum, forum, panel, yemek, resepsiyon veya buna benzer
etkinliklerde verilen hatıra niteliğindeki hediyeler,
e) Tanıtım amacına
yönelik, herkese dağıtılan ve sembolik değeri bulunan reklam ve el sanatları
ürünleri,
f) Finans kurumlarından
piyasa koşullarına göre alınan krediler.
Aşağıda belirtilenler
ise hediye alma yasağı kapsamındadır:
a) Görev yapılan kurumla
iş, hizmet veya çıkar ilişkisi içinde bulunanlardan alınan karşılama, veda ve
kutlama hediyeleri, burs, seyahat, ücretsiz konaklama ve hediye çekleri,
b) Taşınır veya taşınmaz
mal veya hizmet satın alırken, satarken veya kiralarken piyasa fiyatına göre
makul olmayan bedeller üzerinden yapılan işlemler,
c) Hizmetten
yararlananların vereceği her türlü eşya, giysi, takı veya gıda türü hediyeler,
d) Görev yapılan kurumla
iş veya hizmet ilişkisi içinde olanlardan alınan borç ve krediler.
Bu Yönetmelik kapsamına
giren en az genel müdür, eşiti ve üstü görevliler, bu maddenin 5 inci fıkrası
ve 6 ncı fıkranın (a) bendinde sayılan hediyelere ilişkin bir önceki yılda
aldıklarının listesini, herhangi bir uyarı beklemeksizin her yıl Ocak ayı sonuna
kadar Kurula bildirirler.
Kamu malları ve
kaynaklarının kullanımı
Madde 16 — Kamu
görevlileri, kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu malları ve kaynaklarını
kamusal amaçlar ve hizmet gerekleri dışında kullanamaz ve kullandıramazlar,
bunları korur ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri
alırlar.
Savurganlıktan kaçınma
Madde 17 — Kamu
görevlileri, kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu malları ve kaynaklarının
kullanımında israf ve savurganlıktan kaçınır; mesai süresini, kamu mallarını,
kaynaklarını, işgücünü ve imkânlarını kullanırken etkin, verimli ve tutumlu
davranırlar.
Bağlayıcı Açıklamalar ve Gerçek Dışı Beyan
Madde 18 — Kamu
görevlileri, görevlerini yerine getirirken yetkilerini aşarak çalıştıkları
kurumlarını bağlayıcı açıklama, taahhüt, vaat veya girişimlerde bulunamazlar,
aldatıcı ve gerçek dışı beyanat veremezler.
Bilgi Verme, Saydamlık ve
Katılımcılık
Madde 19 — Kamu
görevlileri, halkın bilgi edinme hakkını kullanmasına yardımcı olurlar. Gerçek
ve tüzel kişilerin talep etmesi halinde istenen bilgi veya belgeleri, 4982
sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununda belirlenen istisnalar dışında, usulüne
uygun olarak verirler.
Üst yöneticiler, ilgili
kanunların izin verdiği çerçevede, kurumlarının ihale süreçlerini, faaliyet ve
denetim raporlarını uygun araçlarla kamuoyunun bilgisine sunarlar.
Kamu görevlileri, kamu
hizmetleri ile ilgili temel kararların hazırlanması, olgunlaştırılması,
alınması ve bu kararların uygulanması aşamalarından birine, bir kaçına veya tamamına,
aksine yasal bir hüküm olmadıkça, o karardan doğrudan ya da dolaylı olarak
etkilenecek olanların katkıda bulunmasını sağlamaya dikkat ederler.
Yöneticilerin Hesap Verme
Sorumluluğu
Madde 20 — Kamu
görevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi sırasında sorumlulukları ve
yükümlülükleri konusunda hesap verebilir ve kamusal değerlendirme ve denetime
her zaman açık ve hazır olurlar.
Yönetici kamu
görevlileri, kurumlarının amaç ve politikalarına uygun olmayan işlem veya
eylemleri engellemek için görev ve yetkilerinin gerektirdiği önlemleri
zamanında alırlar.
Yönetici kamu
görevlileri, yetkisi içindeki personelin yolsuzluk yapmasını önlemek için
gerekli tedbirleri alırlar. Bu tedbirler; yasal ve idari düzenlemeleri
uygulamayı, eğitim ve bilgilendirme konusunda uygun çalışmalar yapmayı,
personelinin karşı karşıya kaldığı mali ve diğer zorluklar konusunda dikkatli
davranmayı ve kişisel davranışlarıyla personeline örnek olmayı kapsar.
Yönetici kamu
görevlileri, personeline etik davranış ilkeleri konusunda uygun eğitimi
sağlamak, bu ilkelere uyulup uyulmadığını gözetlemek, geliriyle bağdaşmayan
yaşantısını izlemek ve etik davranış konusunda rehberlik etmekle yükümlüdür.
Eski kamu görevlileriyle
ilişkiler
Madde 21 — Kamu
görevlileri, eski kamu görevlilerini kamu hizmetlerinden ayrıcalıklı bir
şekilde faydalandıramaz, onlara imtiyazlı muamelede bulunamaz.
Kamu görevlerinden
ayrılan kişilere, ilgili kanunlardaki hükümler ve süreler saklı kalmak
kaydıyla, daha önce görev yaptıkları kurum veya kuruluştan, doğrudan veya
dolaylı olarak herhangi bir yüklenicilik, komisyonculuk, temsilcilik,
bilirkişilik, aracılık veya benzeri görev ve iş verilemez.
Mal Bildiriminde Bulunma
Madde 22 — Kamu
görevlileri, kendileriyle eşlerine ve velayeti altındaki çocuklarına ait
taşınır ve taşınmazları, alacak ve borçları hakkında, 3628 sayılı Mal
Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu hükümleri
uyarınca, yetkili makama mal bildiriminde bulunurlar.
Kurul, gerek gördüğü
takdirde mal bildirimlerini inceleme yetkisine sahiptir. Mal bildirimlerindeki
bilgilerin doğruluğunun kontrolü amacıyla ilgili kişi ve kuruluşlar (bankalar
ve özel finans kurumları dahil) talep edilen bilgileri, en geç otuz gün içinde
Kurula vermekle yükümlüdürler.