3 ARALIK DÜNYA ENGELLİLER GÜNÜ
Tarihçe
1992 yılında Birleşmiş Milletler 3 Aralık gününü “Dünya Engelliler Günü” olarak ilan etmiştir. Amaç toplumun her alanında engelli bireylerin haklarını korumak, iyilik halini teşvik etmek ile politik, sosyal, ekonomik ve kültürel hayatın her alanında engelli bireylerle ilgili farkındalığı arttırmaktır.
Dünyada ve Türkiye’de Durum
Herkes yaşamının bir noktasında geçici ya da kalıcı olarak engellilik yaşayabilir. Dünya Sağlık Örgütü 1 milyardan fazla insanın (dünya nüfusunun %15’i) bir tür engellilik yaşadığını belirtmektedir. Bu rakamda yaşlı nüfustaki ve bulaşıcı olmayan hastalıklardaki artışın etkisi büyüktür.
2002 ‘Türkiye Engelliler Araştırması’ sonuçlarına göre Türkiye’de toplam nüfusun içinde engelli olan nüfusun oranı % 12,29’dur. Ortopedik, görme, işitme, dil ve konuşma ile zihinsel engellilerin oranı %2.58 iken, süreğen hastalığı olanların oranı ise % 9.70’dir.
Engellilerin Yaşadığı Sorunlar
Engelliliğin bir insan hakları sorunu olduğu anlaşılmaktadır. İnsanlar sadece bedenleri tarafından değil, toplum tarafından da engellenir. Engellilik sadece bu sorunu yaşayan kişiyi değil, ailesini ve yakın çevresini ekonomik, sosyal ve psikolojik olarak etkileyen bir durumdur.
Türkiye Engelliler Araştırmasındaki bazı bulgulara bakıldığında engellilik öncelikle bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilgi eksikliği, sağlık hizmetlerinin ulaşılabilirliğinde yaşanan sorunlar, ekonomik yük ve zorluklar, tıbbi yetersizlikler vb. nedenler, engellinin yeterli, zamanında ve sürekli sağlık hizmeti almasını engellemektedir. Sağlığın yanında eğitim gibi birçok alandaki imkanlardan uzak kalan engellilerde okuma yazma oranları ve eğitime devam etme yüzdelerinin engelli olmayanlara göre oldukça düşük olduğu görülmektedir.
Engelliliğin yaygınlaşmasında yoksulluğun doğrudan büyük bir etkisi vardır. Yoksulluk, engelliliğin neden ve sonucundaki etkendir. Yoksulluğun oluşturduğu durumlar engelli insanları ayrımcılık içinde tutulmalarına, olumsuz davranış ve uygulamaların artmasına da neden olmaktadır. Özellikle çalışma yaşamında engelliler ayrımcılıkla karşı karşıya kalmaktadır.
Engellilik kadınlarda, yaşlılarda, çocuklarda ve yoksul yetişkinlerde daha fazla görülmektedir.
Engelli çocuklar engelli olmayanlara göre okula daha az devam edebilmektedir.
Ülkemizdeki Uygulamalar
-657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile 4857 sayılı İş Kanunundaki ilgili maddeler hükmünce kamu kurum ve kuruluşları ile özel iş yerlerinde belirli oranlarda engelli bireylerin istihdam edilmesi gerekmektedir.
-Özel eğitim okullarında, özel eğitim sınıflarında ve kaynaştırma sınıflarında öğrenim gören öğrenci sayıları yıllara göre artmaktadır.2016-2017 yılları arasında toplam 333.598 öğrenci eğitim almıştır.
-Engelli öğrencilerin okullarına daha kolay erişimlerinin sağlanması, okula gitme oranlarının artırılması, eğitim ve öğretimin teşvik edilmesi amacıyla ‘taşımalı eğitim’ ile özel eğitime gereksinim duyan engelli öğrencilerin okullarına ücretsiz olarak ulaşımları sağlanmaktadır.
-‘65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşları İle Engelli ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik’ kapsamında koşullara uygun olan engelli vatandaşlara aylık bağlanmaktadır.
-Bakıma Muhtaç Engellilerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik kapsamında evde bakım yardımı yapılmaktadır.
-Engelliler engellilik oranınca gelir vergisi indiriminden yararlanabilmektedir.
-Yozgat ilimizde engellilerin kendi aralarında dayanışması, karşılaştıkları sorunlar ve bunların çözümüne yönelik faaliyet gösteren 10 adet dernek bulunmaktadır.
- Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığının işbirliği içinde yürüttüğü ‘İşaret dili eğitimi’ kapsamında Yozgat ilimizde sağlık çalışanlarına işitme engelli hastalarla daha iyi iletişim kurabilmeleri için işaret dili eğitimi verilmektedir.
Neler Yapılabilir?
Hükümetler, sivil toplum örgütleri, profesyoneller ve engelli insanlar ile aileleri birlikte çalıştığında, bu engellerin üstesinden gelinebilir.
Engellilerin gelişmelerini sağlamak için onların iyi eğitilmeleri, beceriler ile donatılmaları, fırsat ve elverişli ortamlar oluşturularak iş yaşamlarına dahil edilmeleri gerekmektedir. Engellilere iş yaşamlarında, diğer çalışanlara verilen imkanların adil ve eşit verilmesi ve kullandırılması yoksulluğun azaltılmasına katkıda bulunacaktır.
Her sağlıklı bireyin bir engelli adayı olduğunu unutmayalım. Birbirimize engel olmayalım destek olalım çünkü hayatı paylaşmak için engel yok.
Uzm. Dr. Ayşen Sürmen
Halk Sağlığı Uzmanı
Kaynaklar:
1.http://www.who.int/life-course/news/events/intl-day-of-persons-with-disabilities-2018/en/
2.http://www.who.int/disabilities/idpd-2018/en/
3.TÜİK, Türkiye Engelliler Araştırması,2002
4. http://www.who.int/features/factfiles/disability/en/
5.Engelli ve Yaşlı Bireylere İlişkin İstatistiki Bilgiler, Araştırma Geliştirme ve Proje Daire Başkanlığı, İstatistik Bülteni,2018