17 Kasım Dünya Akciğer Kanseri Günü
Akciğer kanseri, akciğer hücrelerinin anormal hale gelmesi ve kontrolsüz çoğalmasıyla oluşan bir hastalıktır. Sonraki aşamada kontrolsüz çoğalan bu hücreler çevre dokulara ve akciğer dışındaki organlara yayılabilir. Akciğer kanseri ülkemizde ve dünyada erkeklerde en sık görülen kanser türüdür.
Risk Faktörleri
* Sigara, puro, pipo, nargile (tütün ürünleri) içimi: Sigara kullanımı akciğer kanserinin en sık görülen nedenidir (%90’dan fazla). Sigara dumanında 4000’den fazla kimyasal ve 70’den fazla kanser oluşumuna neden olan madde olduğu bilinmektedir. Puro içenlerde risk 3 kat, pipo kullananlarda 8 kat artmaktadır. Nargile de; akciğer kanseri başta olmak üzere birçok kansere ve başka hastalıklara yol açmaktadır.
* Pasif içicilik; başkalarının içtikleri veya yanan tütün ürününden -sigara, puro, pipo, nargile, elektronik sigara gibi- kaynaklanan dumanın solunmasıdır. Tütün dumanına maruz kalmak, kanser, amfizem ve kalp krizleri gibi birçok öldürücü hastalığa neden olmaktadır. Sigara içmeyenlerde sigara dumanına maruziyet akciğer kanserini % 32 oranında arttırmaktadır.
* Asbest: Bazı toprak ve kayalarda bulunan saç gibi ince liflerdir. Dış etkenlere dayanıklı oluşu ve yalıtkan özellikleri nedeniyle inşaat ve bazı üretim işlerinde (gemi, izolasyon ve otomotiv) kullanılmaktadır. Bu tür işlerde çalışan kişilerde mesleksel olarak asbest liflerine temas söz konusu olabilir. Bununla birlikte ülkemizde bazı bölgelerde toprağın doğal yapısında bulunduğundan çevresel temas da önemlidir.
* Radon gazı: Toprağın doğal yapısında bulunur. Ev içi radon maruziyetinin en önemli nedeni binanın temelindeki toprak ve kayalardır.
* Uranyum, berilyum, vinil klorid, nikel kromat, kömür ürünleri, hardal gazı, klormetil eterler, petrol ürünleri gibi kansere yol açan kimyasallara maruziyet,
* Kişinin kendisinde veya ailesinde akciğer kanseri öyküsünün olması,
* Yüksek düzeyde hava kirliliği,
* İçilen suyun yüksek oranda arsenik içermesi,
* Akciğerlere radyasyon tedavisi uygulanması,
*Akciğerde bazı hastalıklar sonrasında kalan yara izi (skar) gelişimi: Verem Hastalığı (tüberküloz) sonrası gibi.
Belirtileri: Çoğu akciğer kanseri yayılıncaya kadar herhangi bir belirti oluşturmaz, ancak bazı erken akciğer kanseri hastalarında semptomlar görülür. Belirtiler ilk görüldüğünde doktora gidilirse, daha erken bir safhasında kanser teşhisi konabilir ve tedavi daha etkili olabilir. Akciğer kanserinin en sık görülen belirtileri şunlardır:
* Geçmeyen veya giderek kötüleşen öksürük,
* Öksürürken kan veya kanlı balgam çıkarmak,
* Derin nefes alırken, öksürürken veya gülerken kötüleşen göğüs ağrısı,
* İştahsızlık, kilo kaybı,
* Halsizlik, yorgunluk,
* Ses kısıklığı,
* Nefes darlığı,
* Sürekli tekrarlayan veya geçmeyen bronşit veya zatürre gibi akciğer enfeksiyonları,
Akciğer kanseri uzak organlara yayılırsa, aşağıdaki belirtilere neden olabilir:
*Kemik ağrısı (sırt veya kalçalarda ağrı olması gibi),
*Beyindeki veya omuriliğe yayılmış kansere bağlı sinir sistemi değişiklikleri (baş ağrısı, bir kol veya bacak uyuşma ya da zayıflık, baş dönmesi, denge sorunları veya nöbetler),
*Kanserin karaciğere yayılmasıyla cildin ve gözlerin sararması (sarılık),
*Kanserin cilde veya lenf düğümlerine (bağışıklık sistemi hücreleri topluluğu) yayılması nedeniyle vücudun yüzeyine yakın yumrular, örneğin boyun bölgesinde veya köprücük kemiğinin üstünde.
Tanı Yöntemleri
Muayene ve akciğer grafisi bulguları ile akciğer kanserinden şüphe edilen hastalarda öncelikle bilgisayarlı tomografi (BT) çekilir. Bilgisayarlı tomografi ile elde edilen üç boyutlu görüntü sayesinde hastalıklı bölgeye nasıl ulaşılabileceğine karar verilir. Hastaların çoğunda tanı için akciğerlerden doku parçası alınır. Bu işleme biyopsi adı verilir. Yapılan diğer testler genellikle kanserin vücuttaki yayılımı hakkında bilgi sahibi olmak için yapılır. Bu testler hastanın şikayetlerine göre manyetik rezonans görüntüleme (MR), kemik sintigrafisi, ultrasonografi veya pozitron emisyon tomografi-bilgisayarlı tomografi (PET-BT) olabilir.
Tedavi
Her hastanın tedavisi farklılık göstermekte olup; tedavi kararında kanserin yeri, evresi, hastanın yaşı ve diğer sağlık sorunları gibi birden fazla faktör etkilidir. Akciğer kanserinde genel olarak cerrahi, ışın tedavisi (radyoterapi) ve ilaç tedavisi (kemoterapi) gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.
Korunma
* Sigara başta olmak üzere tüm tütün ürünlerinden uzak durmak,
En iyisi sigara ve diğer tütün ürünlerine hiç başlamamaktır ancak başlandıysa da bırakmak gerekir. Yaş ne olursa olsun veya ne kadar süre kullanıldığına bakılmaksızın, sigara başta olmak üzere tüm tütün ürünlerini kullanmayı bırakmak akciğer kanseri riskini düşürmekte ve daha uzun yaşamaya yardımcı olmaktadır.
* Pasif içici olmamak,
Akciğer kanseri riskini azaltmanın en iyi yollarından biri de başkalarının içtikleri veya yanan tütün ürününden -sigara, puro, pipo, nargile, elektronik sigara gibi- kaynaklanan dumanın solumaktan kaçınmaktır.
* Radona ve kansere neden olan kimyasallara maruz kalmaktan kaçınmak,
* Sağlıklı beslenmek, Bazı bilimsel kanıtlar, meyve ve sebzelerden zengin beslenmenin akciğer kanserinden korunmada yardımcı olduğunu göstermiştir.